Kozmetik ürünlerin etiketlerinde yazan etken maddeler ve kimyasalların anlamları
AHA (Alfa-Hidroksit Asit): Çoğu meyvelerden elde edildiği için "meyve
asitleri" olarak da adlandırılır. Cilt bakımında güçlü bir yaşlılık
önleyicidir. Düşük konsantrasyonlarda, ölü hücreleri yok eder, yumuşak ve taze
bir cilt oluşturur. Orta ve yüksek konsantrasyonlarda ise kırışıkların azalması
için elastin ve kolajen üretimini uyarır.
ALBÜMİN: Yumurta akında
bulunur ve ciltte bir tabaka bırakır.
ALDEHİT: Alkolleri oksitlendirme
veya asitleri indirgeme yolu ile elde edilen uçucu bir sıvı.
ALKALİN: Ph değeri 7den
büyük olup asit olmayan madde.
ALLANTOIN: İyileştirici
ve rahatlatıcı etkileri olduğu söylenen botanik bir madde. Cilt için kullanılan
kremlerde kullanılan bir madde.
ALLERGEN (Allerjen):
Alerjik reaksiyona neden olan madde.
ALOE VERA: Tahriş
önleyici ve rahatlatıcı etkileri vardır. Ancak, aloe değişken bir madde
olduğundan, bu yararları için aloe veranın taze bitkisinden veya sıkıca
kapatılmış koyu bir kapta soğutularak korunulan saf bir aloe ürününden elde
edilir.
ALTHEA: Cilt için
yumuşatıcı ve rahatlatıcı etkileri olduğu söylenen bir kök.
AMİNO ASİT: Proteinler
amino asitlerden oluşur. Cilt bakım ürünlerinde, pek çok çeşidi bulunan bu
madde, su tutucu ajan olarak kullanılır. (Bknz: Protein)
ANTI-ÂGE ÜRÜNLER: Cildin
yaşlanma sürecini yavaşlatan ürünler. Yenileyici ve besleyici etkiye sahip olan
bu ürünler erken yaşlanmaya karşı cildi güçlendirip korur.
ANTIBAKTERIAL: Özellikle
yüzde kusurlar oluşturan bakteriler olmak üzere, her tür bakterinin oluşmasını
engelleyen maddeler.
ANTI-CERNE: Göz altı
morluklarını, yüzdeki renk farklılıklarını, sivilce ve pürüzleri gizlemek için
kapatıcı.
ANTİOKSİDAN: Oksijen,
güneş ışını veya herhangi diğer bir kaynağın zararlı etkilerini azaltabilen
maddedir. Ancak, antioksidanların kırışıkları önlediği konusunda herhangi bir
kanıt yoktur; bunların cilt üzerinde öncelikli etkileri iltihap ve
kızarıklıkları azaltmalarıdır. Antioksidanlar birçok bitki özü, vitaminler ve
sentetik maddeler içerir.
ANTI-RIDES ÜRÜNLER:
Kırışık giderici ürünler. Ciltteki sarkmaları toparlar, cilt tabakalarını
derinlemesine yeniler ve kırışıklıkları silikleştirir.
APRÈS-SOLEIL HYDRATANT:
Güneş sonrası nemlendirici.
AROMATERAPİ: Bedensel
rahatlama sağlamak için vücut bakımında temel yağların kullanılması.
ASKORBİK ASİT: Solüsyon
halinde değişken sayılan ve cilt kızarıklığına sebep veren, C vitamininin bir
türüdür.
AUTO-BRONZANT: Güneşsiz
bronzlaştırıcı.
AZULENE: Alman papatyasından
elde edilen ve yatıştırıcı özellikleri olan bir ajan.
B
BARIUM SULPHATE:
Kozmetikte beyazlatcı bir ajan olarak kullanılan bir mineral. Cildi tahriş etme
olasılığı vardır.
BENTONITE: Kozmetikte
emici olarak kullanılan kile benzer bir materyal. Cildin kurumasına sebep
olabilir.
BENZEPHENONE-3:
"Oxybenzone" olarak da adlandırılır. Güneşin UVB ve bazı UVA
ışınlarına karşı koruyucu olarak kullanılan bir ajan.
BENZOIK ASİT: Cilt bakım
ürünlerinde kullanılan bir prezervatif (koruyucu). Diğer bazı prezervatif
maddelere oranla daha az tahriş edici sayılır.
BENZOYL PEROXIDE: Akne
tedavisinde sıkça kullanılan anti-bakteriyel bir madde.
BETACAROTEN: Potansiyel
iyi bir antioksidan.
BETA-GLUCAN: Cildin doğal
defans mekanizmasını güçlendirdiği rapor edilen ve mayadan elde edilen yeni bir
madde.
BETA-HİDROKSİT:
Alfa-hidroksitten daha ufak bir molekül boyuna sahip olan arındırıcı bir ajan.
BIOFLAVONOID: Genellikle
narenciye bitkilerinden elde edilen ve antioksidan, yatıştırıcı etkileri olan
bir madde.
BIOTIN: Diğer adıyla H
vitamini. Vücutta, bazı bağırsak bakterileri tarafından üretilen ve suda
eriyebilen bir vitamindir. B kompleks grubundan olan bu vitamin metabolizmadaki
karbonhidratların, yağların ve amino asitlerin ihtiyacıdır. Yüzeysel uygulamada
cilt için yararı bulunmamıştır.
BOTOX: Botulinum
toxininin ticari adı. Az miktarlarda kullanılarak belli bir süre için kasları
felç ederek kırışıklık ve çizgilerin giderilmesinde kullanılan madde.
CALCIUM ASCORBATE: C
Vitamininin bir şekli; yüzeysel veya içilerek kullanımıyla ilgili çok az
bilimsel araştırma vardır.
CALCIUM CARBONATE:
Kozmetikte emici olarak kullanılır. Günlük kullanımda tebeşir olarak anılır.
CALCIUM GLUCONATE:
Kalsiyum vücut için gerekli bir mineraldir. Az da olsa, yapılan araştırmalar
yüzeysel uygulamalarda bu mineralin iyi bir iltihap giderici (anti-enflamatuar)
ve tedavi edici olduğunu göstermiştir.
CALENDULA: İyileştirici,
yatıştırıcı ve antiseptik etkileri olduğu bilinen bir yumuşatıcı. Kuru cildin
tedavisinde kullanılır.
CERAMIDES: Ciltte doğal
olarak bulunan ve koruyucu bir set oluşturarak su kaybına mani olan madde. Bu
madde sentetik olarak da üretilerek cilt bakım ürünlerine katılmaktadır.
CITRONELLA YAĞI: Sabun ve
deodorantlarda yaygın olarak kullanılan bir antiseptik. Böcek savar etkisi de
vardır.
CONCEALER: Göz altı
morluklarını, yüzdeki renk farklılıklarını, sivilce ve pürüzleri gizlemek için
kapatıcı.
D
DERMATITIS: Cildin tahriş
olması, iltihaplanması.
DHA: Cildin üst
tabakalarında bulunan amino asitlerle reaksiyonu sonucu 2-3 saat içerisinde
gerçekleşen bir kahverengi ton oluşturur ve her yeni uygulamada renk derinliği
sağlar.
DHEA: New England Tıp
Gazetesi ‘nin bir haber yayını olan HealthNews’a göre DHEA’nın ağızdan
alınmasının faydası hakkında az da olsa araştırmaların bulunduğuna işaret
edilse de, birçok nedenden dolayı yararından çok riskleri vardır. Büyük bir
olasılıkla "dehydroepiandrosterone" adında kuvvetli bir steroid
hormon, yani testesteron ve östrojenin kimyasal bir kuzenidir... DHEA testesterona
dönüştürüldüğünden bunu kullanan bazı kadınlarda yüz veya vücut kıllanması
olabilir ve eğer 50 yaşlarının altında iseler mensturasyonları durabilir.
DHEA’nın ayrıca kalp hastalıkları riskini arttıran HDL (iyi kolesterol) oranını
kadınlarda azalttığı da gösterilmiştir. Cilde yüzeysel uygulamada herhangi bir
pozitif veya negatif etkisi bulunduğunu gösteren bir araştırma yoktur.
DIHYDROXYACETONE (DHA):
Kozmetikte kullanılan kendinden bronzlaştırıcı bir ajan.
DONG QUAI: Düzensiz ay
başı veya menopoz sorunlarını tedavi etmek için kullanılan geleneksel bir Çin
bitkisi.
E
EAU DE PARFUM: En yüksek
konsantrasyonu olan koku. Bu nedenle diğerlerine göre daha pahalıdır.
EAU DE TOILETTE:
Konsantrasyonu daha düşük olan koku.
EDTA: Ethylenediaminetetraacetic
asitin kısaltılmışı. Bu asit kozmetik ürünlerinde kullanılan bir
sabitleyicidir. Belli bir formülün içindeki maddelerin bazı elementlerle
(özellikle minerallerle) birleşmesine mani olarak ürünün su gibi maddelerle
karşılaştığında doku, koku ve kıvam gibi istenmeyen değişikliklere uğramasını
önler.
EGZEMA: Cildin
kızarmasına, kaşınmasına ve kabuklanmasına neden olan bir cilt rahatsızlığı.
Nedeni bilinmemektedir. Vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Akut
veya kronik olarak görülebilen bu rahatsızlık genellikle reçeteli olarak
satılan ve harici olarak kullanılan iltihap giderici kremlerle tedavi edilir.
ELASTİN: Cilde
esnekliğini veren ana bileşenidir. Güneşin zararları ciltteki elastinin
bozulmasına neden olabilir.
ELECTROLYSIS: Saç köklerini
eritmek için kullanılan elektrik.
ERGOCALCIFEROL: D
Vitamininin teknik adı.
ETHANOL: Alkol
F
FARNESOL: Bitkilerden
elde edilen ve kozmetikte öncelikli olarak kokularda kullanılan bir öz.
Hayvanlar üzerinde yapılan bazı araştırmaların sonucunda antibakteriyal
özellikleri saptanmıştır.
FLORALOZONE: Birçok
sentetik koku bileşeninden biri.
FOLİK ASiT: B-vitamin
kompleksinin parçasıdır. Ağız yoluyla alındığında iyi bir antioksidan olarak
kabul edilir. Bu yararı henüz cilt üzerinde kanıtlanmamıştır.
GOMMAGE: Vücudu ölü
hücrelerden arındırma.
GELATİN: Bitki veya
hayvanlardan elde edilen ve kozmetikte kalınlaştırıcı ajan olarak kullanılan
bir madde.
GİNGKO BİLOBA: Yelpaze
biçiminde yaprakları olan bu süs ağacı, kozmetik kullanımda antioksidan,
iltihap giderici ve kızarıklık önleyici özellikleriyle öne çıkar.
GLİSERİN: Bitkilerden
veya sentetik olarak elde edilen yapışkan bir sıvıdır. Yumuşatıcı, kaygan ve su
tutucudur.
GLÜTAMİK ASİT: Buğday
glüteninden elde edilen ve cilt için su tutucu özellikleri olan bir amino
asittir.
GLÜTAMİN: Bir amino
asittir.
HAMİLELİK MASKESİ: Alın,
çene ve ağız çevresinde aşırı pigmentasyon nedeniyle oluşan kahverengi lekeler.
Genellikle hamileliğin 4. ila 5.ayları arasında görüldüğü için bu adı almış.
HİPOALERJENİK:
(Hypoallergenic) Kozmetik sanayiinde ürünün cilt reaksiyonu ve/veya
hassasiyetine ve alerjiye neden olmayacağını göstermek için kullanılan bir
terim. Ancak, üreticilerin bu iddialarını kanıtlamaları henüz bir standart veya
yasaya bağlanmadığından bu tür ürünlerde çok dikkatli olunması gerekir.
HOELEN: Yüzeysel (harici)
olarak uygulandığında antibakteriyel, koruyucu, yara iyileştirici ve su
birleştirici özellikleri vardır.
HUMECTANT: Su
birleştirici ajan.
HYALURONIC ASİT: Cilt
bakımı ürünlerinde iyi bir su birleştirici olarak kullanılan cilt dokulsu
bileşeni.
HYDRATANT: Nemlendirici.
İ
INOSITOL: Ciltte su
birleştirici özellikleri olabilen lesitin bileşeni. Çoğunlukla B Vitaminiyle
karıştırılmasına rağmen vitamin değildir.
ISOPROPYL LANOLATE:
Lanolinden elde edilen ve kozmetikte kıvam verici ve yumuşatıcı olarak
kullanılan bir madde.
IN VITRO: Kelime
anlamıyla "camda" anlamına gelir. Biyokimyasal bir işlemin canlı bir
organizmada değil de tüp ve benzeri yerde gerçekleştiğini gösterir.
IN VIVO: Kelime anlamıyla
"canlıda" anlamına gelir. Biyolojik veya kimyasal bir işlem veya
reaksiyonun yaşayan bir hücre, organizma, hayvan veya insanda
gerçekleştirildiğini gösterir.
J
JELATİN: Bitki veya
hayvanlardan elde edilen ve kozmetikte kalınlaştırıcı ajan olarak kullanılan
bir maddedir.
JOJOBA YAĞI: Uçucu
olmayan tüm bitki yağlarına benzer bir yumuşatıcıdır.
KAOLİN: Kozmetikte emici
özellikleri nedeniyle kullanılan kile benzer doğal bir mineral (alüminyum
silikat).
KAPATICI: Göz altı
morluklarını, yüzdeki renk farklılıklarını, sivilce ve pürüzleri gizlemek için
kapatıcı.
KATRAFAY YAĞI: Tahriş
giderici özellikleri olduğu söylenen yumuşatıcı bitkisel bir yağ.
KERATİN: Derinin boynuzsu
katmanındaki (üstderinin en üst katmanı) lifsi protein. Keratin,
tırnaklarımızın ve vücudumuzdaki kılların en önemli yapısal maddesidir.
KERATOZ: Üst derideki
boynuzsu katmanın düzensiz olarak kalınlaşması.
KOENZİM Q10: Cilt bakım
ürünlerinde bir antioksidan.
KOLAJEN: Doku
hücrelerinin aralarındaki boşlukları dolduran, son derece esnek yapıdaki lifsi
protein. Fibroblast denilen özel hücreler tarafından üretilen kolajen, yaşın
ilerlemesiyle birlikte esnekliğini kaybetmeye başlıyor.
L
LAKTAT: Kozmetikte
yumuşatıcı, kalınlaştırıcı ajan veya yağ olarak kullanılan doğal veya sentetik
maddeler.
LAKTİK ASİT: Sütten veya
sentetik olarak elde edilir. Cilt hücrelerini bir arada tutan maddeyi kırar ve
cilt yüzeyindeki hücreleri bölerek döker.
LANOLİN ALKOL: Alerjiye
saf lanolinden daha az neden olduğu sanılan ve lanolinden elde edilen bir
yumuşatıcı.
LANOLİN: Koyunların yağ
bezlerinden elde edilen bir maddedir. Bazı bünyelerde alerji yaratabilir ancak
kuru cilt için çok iyi bir yumuşatıcı olarak kabul edilir.
L-ASKORBİK ASİT: İyi bir
antioksidan.
LİPİD: Yağ, yağ asitleri
ve sebum içeren, hem bitkiler hem de ciltte bulunan çok çeşitli maddeye denir.
Cilt bakım ürünlerinde, bunlar yumuşatıcı ve kalınlaştırıcı ajanlar olarak
kullanılırlar.
LİPOZOM: Bir madde değil,
bir taşıyıcı sistemdir; bazı maddeleri tutup, cilt tarafından emildikten sonra
cilde geçirebilme özelliği vardır.
MAGNEZYUM: Güçlü emici
özelliklerinin yanı sıra dezenfektan etkileri de olan bir mineral.
MAGNEZYUM ALÜMİNYUM
SİLİKAT: Kozmetikte kalınlaştırıcı bir ajan ve toz olarak kullanılabilen kuru,
beyaz bir madde.
MAGNEZYUM ASKORBİL
PALMİTAT: C Vitamininden elde edilir ve kuvvetli bir antioksidandır.
MELANİN: Koyu kahverengi
pigment. Fazlalığı tenimizin koyu renk, azlığı ise açık olmasını sağlar.
MOISTURIZER: Nemlendirici.
N
NEOPENTANATE: Kozmetikte
kalınlaştırıcı ajan ve yumuşatıcı olarak kullanılır.
NYLON-12: Emici ve
kalınlaştırıcı ajan olarak kullanılan toz halinde bir madde.
P
PANTENOL: B kompleks
vitamininden türetilmiş bir maddedir. Kalın, şurupsu bir yapısı ve nemlendirici
özelliği vardır. Yumuşatıcı olarak da kullanılır.
PEELING: Yüzü ölü
hücrelerden arındırma.
pH: Çözeltilerin asit,
nötr veya alkali olma özelliğini gösteren değer. Organizmamızdaki tüm sıvılar
belirli pH değeri taşırlar. Nötr pH değeri 7,0'dır.
PİGMENT: Dokulara gerçek
rengini veren madde
R
RETİNOL: A vitamininin
daha saf ve asitsiz halidir. Cildi yenileme özelliğine sahiptir.
S
SELF-TANNING: Güneşsiz
bronzlaştırıcı.
SERAMİD: Tabii olarak
oluşan cilt yağları. Cilt bakımı ürünlerinde kullanıldıklarında, su tutucu
olarak faydalıdırlar.
SERBEST RADİKALLER: İç ve
dış etkenlerle cilt dokusunda oluşan ve sabit olmayan moleküler parçacıklardır.
Serbest radikaller, hücrelere saldırarak yapılarını bozar.
SİLİKAT: Kuvvetli
emicilik ve kalınlaştırıcılık özellikleri olan inorganik bir tuz.
SİLİKON: Silisten (kum
bir silistir) elde edilmiş bir madde. Eşsiz sıvı nitelikleri silikona
kayganlığını verir ve farklı formlarda tende ipek gibi hissedilebilir,
yumuşaklık verebilir ve cilt ıslansa bile iyi su tutan bir ajan olabilir.
SİTRİK ASİT: Narenciyeden
elde edilir ve ürünlerin pH derecelerinin fazla alkalin olmasını önlemek için
kullanılır.
SORBİTOL: Doğal
kaynaklardan sentetik olarak elde edilebilir. Kalınlaştırıcı ve kayganlık verici
bir ajandır. Gliserine benzer.
SPF ( Sun Protection
Factor): Güneş koruma faktörü.
T
TALK: Emici olarak
kullanılan toz halinde mineral ve preslenmiş veya toz halinde olan çoğu
pudranın bazı. Talk çoğunlukla eleştirilen ve kullanılmaması önerilen kozmetik
maddelerindendir. Bunun asıl nedeni 1990larda yayınlanan araştırmalarda talkın
vajinal kullanımlarda yumurtalık kanserini artırma riskidir. Ancak kozmetik
kullanımda talkın böyle bir risk faktörü yoktur.
TİTANYUM DİOKSİT:
Kozmetikte kalınlaştırıcı, beyazlaştırıcı, yağlayıcı ve güneş ışınlarını kesici
bir madde olarak kullanılan bir mineraldir. Cildi UVA ve UVB radyasyonundan
korur ve cildi tahriş etme riski yoktur.
TRİGLİSERİT: Kozmetikte
yumuşatıcı ve kalınlaştırıcı ajan olarak kullanılır.
V
VİTAMİN A: İyi bir
antioksidan.
VİTAMİN C: İyi bir
antioksidan.
VİTAMİN D: Antioksidan.
VİTAMİN E: Bazı
insanlarda alerjiye neden olabilmesine rağmen en güvenilir
antioksidanlardandır.
VİTAMİN K: Kozmetikteki
ana kullanımı göz çevresindeki halkaların koyuluklarını ve yüzeysel kılcal
damarların görünümünü azaltmasıdır. Buna rağmen K vitamininin cilt bakımının
herhangi bir evresinde işlevsel olduğunu kanıtlayan bağımsız bir araştırma
yoktur.
Y
YEŞİL ÇAY: Tahriş
önleyici , onarıcı özellikleri de olan bir anti-oksidan.
YAĞLAR: Yağ, yağ asitleri
ve sebum içeren, hem bitkiler hem de ciltte bulunan çok çeşitli maddeye denir.
Cilt bakım ürünlerinde, bunlar yumuşatıcı ve kalınlaştırıcı ajanlar olarak
kullanılırlar.
Z
ZEDOARİ YAĞI: Cilde
tahriş edici etkileri olan kokulu bir yağ. Buna rağmen, bu yağın antioksidan ve
tahriş/iltihap giderici etkileri olduğunu gösteren çalışmalar da vardır.
ZEOLİTE: Kozmetikte emici
olarak kullanılan mineral gruplarından biri. Kanseri önleyici etkileri olduğu
da söylenmektedir.